Drugi Polak w przestrzeni kosmicznej: misja IGNIS i 13 polskich projektów naukowych
Sławosz Uznański-Wiśniewski, łodzianin, inżynier i astronauta projektu Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), wziął udział w historycznej misji Axiom-4 (Ax-4) na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Jako drugi Polak w kosmosie po Mirosławie Hermaszewskim spędził tam 14 dni, realizując program IGNIS. Misja wystartowała 25 czerwca 2025 roku i skupiała się na badaniach w mikrograwitacji, które mogą wpłynąć na medycynę, biologię, fizykę oraz technologie kosmiczne.
Przebieg misji i rola polskiego astronauty
Uznański-Wiśniewski dołączył do załogi Ax-4 jako specjalista misji, wraz z dowódczynią Peggy Whitson (USA), pilotem Shubhanshu Shuklą (Indie) i specjalistą Tiborem Kapu (Węgry). Statek Dragon zadokował do ISS 26 czerwca 2025 roku, a astronauci spędzili na orbicie dwa tygodnie. Polski astronauta poświęcił około 95 godzin na cele ESA, w tym 13 polskich eksperymentów przygotowanych przez instytucje i firmy z kraju. Prace prowadzono w laboratorium Columbus na ISS.
Czytaj także: Wielki remont na Teofilowie! Sprawdź, jakie będą utrudnienia
Kluczowe eksperymenty przeprowadzone przez Uznańskiego-Wiśniewskiego
Podczas misji IGNIS astronauta wykonał 13 eksperymentów z pięciu dziedzin: badań nad człowiekiem, nauk o materiałach, biologii, biotechnologii oraz demonstracji technologicznych. Oto najważniejsze z nich:
- MXene in LEO: Testowanie nanomateriałów MXene w warunkach kosmicznych. Uznański-Wiśniewski używał sześciu opasek z czujnikami do monitorowania ruchów nadgarstka i pulsu. Opaski zaprojektował Wydział Technologii Kosmicznych AGH w Krakowie we współpracy z Siecią Badawczą Łukasiewicz – Instytutem Mikroelektroniki i Fotoniki. Celem było sprawdzenie zachowania MXene w mikrograwitacji, co może wspomóc rozwój nowych technologii kosmicznych.
- Astro Performance: Badanie adaptacji tkanek miękkich astronautów do warunków kosmicznych z użyciem sztucznej inteligencji do diagnostyki. Eksperyment analizował wpływ mikrograwitacji na tkanki, z potencjalnymi zastosowaniami w długoterminowych misjach.
- NEUROFEEDBACK EEG: Badanie obniżania reakcji stresowej podczas izolacji u astronautów. Współpracował z naukowcami z Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku. Testowano wpływ mikrograwitacji i izolacji na poziom stresu za pomocą EEG.
- Badania nad wpływem mikrograwitacji na mózg i funkcje poznawcze: Osiem eksperymentów z psychologii i fizjologii, oceniających procesy poznawcze i zdrowie psychiczne w kosmosie.
- Badania nad zdrowiem kości i stymulacją mięśni: Trzy eksperymenty ESA skupione na wpływie mikrograwitacji na układ kostny i mięśniowy, z aplikacjami w medycynie ziemskiej.
- Inne eksperymenty obejmowały testy biotechnologiczne, w tym wpływ mikrograwitacji na zdrowie osób z cukrzycą typu 1, co mogłoby otworzyć drogę do misji kosmicznych dla diabetyków.
Czytaj także: Klasa czy obciach? Wygrywa Łódź Summer Festival, a obciach sprawdźcie sami
Astronauta przeprowadził także 30 pokazów edukacyjnych, w tym cztery połączenia na żywo z młodzieżą w Polsce (Łódź, Wrocław, Rzeszów, Warszawa), promując naukę.
Znaczenie misji i powrót na Ziemię
Misja IGNIS, sponsorowana przez polski rząd, MRiT i POLSA, łączyła badania naukowe z edukacją STEM – np. projekt „Key to Space” dla 10 tys. szkół z zestawami do nauki elektroniki i kodu Morse’a. Uznański-Wiśniewski spędził w kosmosie 105 godzin na zadaniach misyjnych, z czego ponad 62% na naukę. Misja zakończyła się 14 lipca 2025 roku wodowaniem u wybrzeży Kalifornii. Po lądowaniu astronauta przeszedł badania medyczne, analizujące wpływ mikrograwitacji na organizm. Wyniki mogą wpłynąć na przyszłe misje kosmiczne i medycynę ziemską.
Dziękujemy, że przeczytałeś nasz tekst. Obserwuj nas na Twitterze i Facebooku.
